Taşkale halıları coğrafi işaret aldı
Arkadaşlarım kilim tutkumu biliyor. Gittiğim şehirlerde ve ülkelerde fırsat buluyorum, bir halı müzesine ya da halıcılara uğruyorum. Çocukluğumdan beri halıya olan ilgim. Evimizde kök boyalı el dokuması yün kilimler vardı. Bordürlerdeki çiçek motifleri ile canlı renklere bakmadan edemedim.
Zihninde halı görüntüsü olmayan meslektaşlarımı düşünemiyorum. Çünkü Kirman’da halı kültürü vardı. Binbir Gece Masalları’nın halısında, düşlerimizde, düşlerimizde uçan çocuklardık. Eskiden camilerimizde bugünkü müze ve galerilerden daha çok halı bulunurdu.
Cami halıları gözlerimizi dolduruyor. Gökkuşağına çıkmış gibi olurduk. Ayakta süslemeleri sayıyoruz, diz çökerken çiçekler, geometrik desenler ve çeşitli motiflerle başka dünya yolculuklarına çıkıyoruz. Alnımız halının yumuşaklığına dokunur dokunmaz secdeden başımızı kaldırmak istemedik. Halı yumuşak, sıcak, tütsü ve sessizdi. Kandiller gül suyu kokuyor. Camilerimiz çok güzeldi. Güzelliklerinin bir başka nedeni de halıydı. Bazı camilerde tülüs olur, samimi olan mutasavvıflar gibi, boş bulursak çömelip kalkmak istemeyiz.
Kirman’da halı denilince akla Taşkale gelir. “Kırmızı halıda kilim yok” sözünü duydum. Kızıllar, Taşkale’nin eski adıdır. Kirman’daki ilk halıcılar Taşkali halkıydı. Her zaman coşkulu, çalışkan ve güzel bir insan olarak hatırladığım eski Turizm ve Kültür Müdürü Gülsen Kaisirelioğlu, ilk Taşkale kilimini seçti. Taşkale kilimlerinin tüm özelliklerini taşıyan el yapımı bir üründü. “Bu özellikler nelerdir?” Eğer sorarsanız, birkaç tanesine işaret edeyim.
“Taşkale kilim, dünyada ters ilmekle dokunan tek halıdır. En sevilen renkler sarı ve kırmızıdır. Kırktan fazla geleneksel motifi vardır. Daha çok geometrik desenler ön plana çıkar.”
Taşkale kilim Karaman’dan Ankara’ya geldiği günden beri evimizde yatıyor. Misafirlerimizin dikkatini çekecek kadar orijinal ve büyük bir yağlı boya tablodan daha çekici.
O günü hatırladıkça gözlerime yaşlar dolan Taşkale kiliminin bir anısı var aklımda. Bir Tashkal halısı almak için Kerman’daki bir aile evine gittik. Evin hanımı beni, eşimi ve kız kardeşimi karşıladı. Oturma odasında halı döşemek. Bir çift büyük kilim beklediğimden çok daha güzel. Evin hanımı halıyı kendisi dokur ve çeyiz olarak yeni evine getirir. Kendi deyimiyle 20 yıl saklamış ve kullanmaya kıyamamış. Kararlaştırılan parayı verirken ağlamaya başladım. Gözyaşlarını tutmak istedi ama yapamadı.
Ailevi bir sorun olabileceğini düşündüm. Karımla tanıştım. Halıyı almadan gitmeye karar verdik. Evin hanımı fark etti; özür dilemek. “Küçük çocukluğumu hatırlıyorum. Bir gün bile kullanmadım. Gelmeden önce çıkarıp yaydım ve iki rek’at namaz kıldım. Satmam lazım. Verilmesi için dua ettim. halının değerini bilene.”
Şimdi bu kilimler bizim evimizde. Birini kullanıyoruz ve diğerine henüz dokunmadık.
Kirman’ın merkez köylerinde her aile kendi halısını dokurdu. Evlerde yıldız denilen halı tezgahları vardı. Yün çok değerliydi. Her ürünün bir değeri vardır. İsrafın haram olduğuna inanıldığı yıllardı.
Daha önce halı ve kilim sektörü hakkında yazmıştım. Akşaşehir, Kilbasan, Kazım Karabekir’de halı dokuyan kaldı mı? Taşkale kilimlerinde dokunan tezgahların sayısının 20’nin altına düştüğünü ve kilim almak isteyenlerin bulamadığını duydum.
Taşkale halıcılığını canlandırmak ve kırsal kalkınmanın gelir getirici işinin içine dahil etmek için yıllardır çeşitli projeler hazırlandı. Bunların arasında Taşkale Halı Araştırma Projesi var. Bu proje, Mevlana Kalkınma Ajansı’nın, Kirman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Karamanoğlu Mehmetbe Üniversitesi işbirliğiyle 2021 Teknik Yardım Programı kapsamında desteklediği projelerden biriydi.
İpliğinden boyamaya, dokuma tezgâhından manasına kadar tüm sanatsal ve canlı özelliklerinin araştırılmasını içeren proje ile Taşkali halısını yeniden değerlendirerek turistik ve kültürel bir değer olarak kazandırmayı hedefledi. yerel nüfusa.
Proje sonunda elde edilecek çıktı ile tamamen koyun yünü kullanılarak, geometrik motiflerin hakim olduğu bir kompozisyona sahip, 40’a yakın geleneksel desenden oluşan, çok özel bir Anadolu dokuma özelliğine sahip, 30X30 kalite Taşkale kilim, iplikleri renklendirmek için doğal boyalar, marka değeri olarak katma değerli bir ürün haline gelecektir.
En önemli hedeflerinden biri de üreticiyi ve tüketiciyi koruyan Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından sağlanan coğrafi işaretin tescilini sağlamaktı.
Kerman’a gelen stantlar
Kirman Valisi Tuncay Akoyun, Taşkal Halı’nın “Coğrafi İşaret”i hak ettiğini açıkladı. Vali Akoyun, coğrafi işaretlerin tescil edilmesiyle kalite, itibar veya diğer özellikler bakımından bölge ve bölge bazında tanımlanan Taşkale halısının kökeninin ortaya çıkarılacağını söyledi. Vali Akoyun, Çayali halılarını dokumak için Kirman’ın merkezine dört halı tezgahı dikileceğini söyledi.
Kirman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Taşkale halısı için 6 Eylül 2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuruda bulundu.
Taşkale Halı ile Karaman’da coğrafi işaretli ürün sayısı dörde yükseldi. Daha önce Divle Obruk tulum peyniri, vişne üzümü ve Ermenek helvası coğrafi işaret almıştı.
Coğrafi işaretlerin tescili sayesinde kalitesi, gelenekleri, bölgeden elde edilen hammaddeler ve yerel nitelikleri ile belli bir itibar kazanmış olan Taşkale halısı korunacaktır.
MEVKA destekli proje kapsamında, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü tarafından Taşkale halısı üzerinde araştırma yapıldı. Üye Mustafa Konuk tarafından oluşturulacak kilometre taşı.
Anadolu Sigorta, 4 yıl önce ‘Bir Usta Bin Usta’ projesiyle Karaman’da kurs açtı ve Selçuk Üniversitesi’nden bir uzman 12 kişiyi Taşkale halıları üzerine eğitti.
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın